Trailerladen is voor veel paarden en hun trainers een uitdaging. Een trailer is een kleine ruimte, waarvan veel paarden het spannend vinden om erin te gaan. Problemen met trailerladen komen dan ook vaak voor en er zijn veel verschillende manieren waarop hiermee wordt omgegaan. Het gebruiken van negatieve bekrachtiging (het geven en weghalen van druk, pressure-release) is een methode die van oudsher in de paardenwereld veel wordt gebruikt. De afgelopen jaren komt het gebruik van positieve bekrachtiging (het geven van een beloning) ook steeds meer onder de aandacht.
Hendriksen et al. wilden weten hoe effectief deze twee trainingsmethoden zijn om een paard te leren de trailer op te gaan en daarnaast wilden ze weten wat het effect van de verschillende methoden op het stressniveau van het paard is.
Verschillende manieren van trainen
Voordat we in het onderzoek duiken is het goed om even stil te staan bij trainen. Nagenoeg altijd als je met een paard bezig bent, ben je bezig met trainen. Door jouw gedrag maak je de kans dat het paard het gedrag dat hij op dat moment doet herhaalt, groter of kleiner. Hier zitten uitgebreide onderzoeken en principes achter, maar voor nu is het belangrijk om het volgende te weten: je kunt trainingsmethoden globaal in vier verschillende categorieën verdelen. In de tabel hieronder zie je deze categorieën met een korte uitleg.
De woorden 'positief' en 'negatief' zijn misschien een beetje verwarrend. 'Positief' betekent hier namelijk dat je iets toevoegt, het betekent niet per se dat het prettig is voor het paard. Negatief betekent dat je iets weghaalt, wat dus niet per definitie betekent dat het vervelend is voor een paard.
Het onderzoek
Om de effecten van de methoden te onderzoeken selecteerden Hendriksen et al. 12 volwassen paarden, die allemaal niet op de trailer geladen konden worden door hun eigenaar. De paarden liepen wel mee tot aan de klep, maar niet verder dan dat. Ze verdeelden de paarden over 2 groepen: 6 paarden voor negatieve bekrachtiging en 6 paarden voor positieve bekrachtiging.
Om de training voor alle paarden zoveel mogelijk gelijk te houden (zodat de onderzoekers beter konden zien wat het effect van de trainingsmethode was), werden ze allemaal met dezelfde 2-paards trailer en dezelfde trainer getraind.
Positieve bekrachtiging: voor de positieve bekrachtiging had de trainer een gele bal op een stok die ze als target gebruikten. Als beloning gebruikten ze snoepjes met appel en wortel smaak. Het trainen werd gedaan met behulp van een clicker. De paarden hadden een gewoon halster om, met een touw eraan van 1,5m. Tijdens de training stond er geen spanning op het touw, tenzij het paard meer dan 10 meter van de trailer weg ging zonder op de trainer te reageren.
Negatieve bekrachtiging: ook de paarden bij de negatieve bekrachtiging hadden een gewoon halster om, met een touw van 1,5m eraan. Daarnaast had de trainer een dressuurzweep van 1.20m.
Tijdens de sessies hielden de onderzoekers de hartslag van alle paarden bij met een hartslagmeter.
Voordat het onderzoek begon observeerden de onderzoekers de eigenaren terwijl die hun paard probeerden te laden. De meeste eigenaren zetten hierbij veel druk op het touw en probeerden ondertussen de paarden te lokken met voer. Hierbij werd ook de hartslag van de paarden gemeten.
Voorbereiding voor het trailerladen
Trailerladen is voor veel paarden een heel spannende situatie. Het is niet voor niets dat veel eigenaren hier tegen problemen aanlopen. Daarom was het belangrijk de paarden in dit onderzoek eerst goed de trainingsmethoden aan te leren voordat de onderzoekers bij de trailer aan de slag gingen.
De paarden met de positieve bekrachtiging leerden om het target (de bal op de stok) aan te raken. Raakten ze deze aan, dan clickte de trainer met de clicker en gaf het paard een voerbeloning.
De paarden bij de negatieve bekrachtiging werd geleerd om te reageren op druk op het touw. Als het paard niet reageerde op de druk, tikte de trainer met de zweep op de schouder van het paard tot het wel reageerde.
Op deze manier leerden alle twaalf de paarden om op aanwijzing van de trainer naar voren en achteren te lopen en stil te staan.
Om te testen of de paarden inderdaad goed reageerden op de trainingsmethoden, lieten ze ze over een plastic zeil lopen. Geen enkel paard had dit al eerder gedaan. Als een paard 5 keer vooruit en 5 keer achteruit over het zeil had gelopen en erop stil bleef staan als de trainer erom vroeg, was het paard klaar om door te gaan naar het oefenen bij de trailer.
Aan de slag bij de trailer
Eerdere onderzoeken laten zien dat korte, regelmatige trainingssessies voor het beste resultaat zorgen. Rust tussen de verschillende sessies is hierbij ook belangrijk. Voor dit onderzoek trainden de onderzoekers de paarden daarom 3 keer per week, met telkens minstens een dag ertussen. Iedere sessie duurde maximaal 18 minuten. Als de trainer zag dat de concentratie van een paard al voor die tijd op was, stopten ze eerder.
Alle paarden werden maximaal 15 keer getraind. Kon het paard na 15 sessies nog niet op de trailer, dan stopten de onderzoekers met trainen.
Ze verdeelden het trailerladen in 7 verschillende fasen:
Een voorvoet op de klep
Twee voorvoeten op de klep
Een stap zetten met een voorvoet
Een achtervoet op de klep
Twee achtervoeten op de klep
Een stap met een achtervoet
Het hele paard op de trailer
Als een paard een fase 5 keer achter elkaar goed uitvoerde, op vraag van de trainer, mocht het paard door naar de volgende fase.
Fase 7 was succesvol als het paard 5 keer de trailer op was gelopen op verzoek van de trainer en daar steeds 10 seconden bleef staan.
De mentale staat van het paard is belangrijk
Door een paard te trainen wil je ervoor zorgen dat hij een nieuw gedrag aanleert (of ongewenst gedrag afleert). Het is dus belangrijk dat de training effectief is voor wat je wilt bereiken. Maar minstens zo belangrijk is hoe het paard de training ervaart. Voor een effectieve en verantwoorde training is het belangrijk dat de mentale staat van het paard goed blijft. Overigens is dit ook belangrijk voor de veiligheid van de trainer. Een gestrest, angstig of agressief paard kan gevaarlijk zijn om mee te werken.
Om de mentale staat van het paard in dit onderzoek te bekijken hielden de onderzoekers in de gaten hoeveel tekenen van stress het paard liet zien.
Een belangrijke meting hierbij was de hartslag van het paard, die ze continu bijhielden met de hartslagmeter.
Daarnaast noteerden ze hoe vaak ze stresssignalen zagen bij de paarden. De signalen waar ze naar keken waren:
Wijde ogen: het paard spert zijn ogen wijd open, het oogwit is zichtbaar
Grote neusgaten: het paard spert zijn neusgaten open, de ademhaling wordt ook beter hoorbaar
Grote bewegingen met de staart
Ontwijken: het paard reageert niet op het signaal van de trainer
Meer tekenen van stress bij negatieve bekrachtiging
De paarden die met negatieve bekrachtiging werden getraind lieten meer stressignalen zien dan de paarden bij de positieve bekrachtiging. Bij de trainingssessies met negatieve bekrachtiging zagen ze gemiddeld 13 tekenen van stress (wijde ogen, grote neusgaten, bewegingen met de staart bij elkaar opgeteld) per sessie per paard en bij de positieve bekrachting slechts 3.
Ook in het ontwijkend gedrag kwam dit terug: bij negatieve bekrachtiging reageerden de paarden zo'n 5 keer per sessie niet op de aanwijzing van de trainer en bij de positieve bekrachtiging 2 keer.
Interessant genoeg zagen de onderzoekers geen verschil in hartslag tussen de twee trainingsmethoden. Wel zagen ze dat de paarden die met positieve bekrachtiging werden getraind, een significant hogere hartslag hadden in de training dan in de stal. Hierbij was al rekening gehouden met de beweging van de paarden tijdens de training (bewegen zorgt namelijk ook voor een hogere hartslag). De onderzoekers vermoeden dat dit komt doordat de paarden op zoek waren naar een manier om weer een beloning te krijgen en daardoor mogelijk gefrustreerd raakten als dit even niet lukte. Dit kan leiden tot een hogere hartslag.
Trainen met trailerladen lijkt altijd even stressvol
Je zou misschien verwachten dat het trailerladen steeds minder spannend werd voor de paarden en ze dus gedurende de sessies steeds minder tekenen van stress lieten zien. Dit bleek hier niet het geval: het aantal tekenen van stress was in alle sessies per paard ongeveer gelijk. Dit zou kunnen komen doordat het paard steeds een 'moeilijkere' fase in ging als hij iets succesvol had afgerond, waardoor het steeds nieuw en spannend bleef.
Sneller leren met positieve bekrachtiging
Het aantal sessies dat de paarden nodig hadden om het trailerladen te leren was hetzelfde tussen de verschillende trainingsmethoden.
Maar de tijd die de paarden daadwerkelijk aan het trainen waren, was korter bij de positieve bekrachtiging. Dit kwam doordat de sessies werden gestopt als een paard succesvol deed wat de trainer vroeg. Doordat de paarden bij de positieve bekrachtiging sneller het juiste antwoord wisten te geven, duurden hun sessies korter. In dit onderzoek leerden de paarden dus sneller met positieve bekrachtiging.
Goed om te weten: Op zoek naar de juiste beloning
Als je met positieve bekrachtiging werkt, is het belangrijk om een beloning te kiezen die het paard genoeg motiveert. In dit onderzoek was een van de paarden niet geïnteresseerd in de snoepjes die ze gebruikten. Hierdoor lukt het niet om dit paard goed te motiveren met positieve bekrachtiging en dit paard kwam dan ook als enige niet alle 7 fasen door in de 15 trainingssessies.
Meer stress bij laden met de eigenaar
Tot slot is het nog interessant om te weten dat de paarden over het algemeen een hogere hartslag hadden bij het laden door de eigenaar dan tijdens de eerste trainingssessie bij de trailer met de trainer. Ditis een indicatie dat de paarden meer stress ervaarden bij het trailerladen met de eigenaar. De onderzoekers denken dat dit kan komen doordat de eigenaren zelf meer gestresst waren dan de trainer. Ook zagen ze dat de eigenaren minder consequent en duidelijk waren in hun aanwijzingen naar de paarden dan de trainer. Hierdoor was het trailerladen met eigenaren waarschijnlijk verwarrender en stressvoller voor de paarden dan met de trainer.
Stress is niet altijd slecht
Ondanks dat dit onderzoek laat zien dat de paarden meer stresssignalen laten zien bij negatieve bekrachtiging, is het goed om te beseffen dat dit niet direct een impact hoeft te hebben op het welzijn van een paard. Kortdurende stress hoeft geen negatieve effecten te hebben, maar als dit lang aanhoudt kan het wel een welzijnsprobleem worden. Daarnaast is het veiliger om te trainen met zo min mogelijk stress bij een paard. De stress kan namelijk opbouwen, zeker als je aan het trainen bent in een al spannende situatie zoals bij de trailer, en dit kan tot potentieel gevaarlijke situaties leiden.
De onderzoekers geven aan dat het bij het gebruiken van negatieve bekrachtiging vooral belangrijk is dat je hier als trainer goed mee om kunt gaan, op tijd de druk weghaalt en voorkomt dat het paard te hoog in de stress komt. Daarom suggereren de onderzoekers dat werken met positieve bekrachtiging, zeker in spannende situaties, een veiligere en snellere methode kan zijn.
Van wetenschap naar de praktijk
Wat kun je hiermee nu zelf doen?
In de eerste plaats is het interessant om voor jezelf op te schrijven welke trainingsmethoden je toepast. Kijk daarbij eens heel kritisch naar ieder moment dat je bij je paard bent, niet alleen de momenten dat je daadwerkelijk aan het trainen bent. Wat doe je bijvoorbeeld als je hem uit de wei of stal haalt? Of wat doe je tijdens het poetsen en opzadelen?
Herken je momenten waarop je een van de vier trainingsmethoden toepast?
En wat zie je aan je paard bij de verschillende methoden?
Dit onderzoek laat zien dat je zowel met negatieve als met positieve bekrachtiging een paard trailerladen kunt leren, maar dat er met positieve bekrachtiging minder stress is en paarden ook sneller lijken te leren. Mocht je nog niet met positieve bekrachtiging werken, kan het dus interessant zijn om dit ook eens mee te nemen in je training.
Een manier om dit te doen is met clickertraining, zoals de onderzoekers ook toepasten in dit onderzoek.
Let er als je met negatieve bekrachtiging werkt goed op dat je direct de druk weghaalt als het paard reageert zoals je vraagt.
Verder geeft dit onderzoek handige tips om het trailerladen met paarden te oefenen.
Oefen eerst zonder trailer. Zorg dat het paard goed begrijpt wat je van hem vraagt. De trailer is een stressfactor. Zorg dus dat het paard de trainingsmethode goed kent, zodat er geen onduidelijkheid voor het paard ontstaat in de toch al stressvolle situatie bij de trailer.
Breek het op in kleine stapjes. Schrijf voor jezelf uit in welke fasen je de training wilt opbreken, zodat je ook duidelijk kunt zien wanneer een paard een fase goed heeft afgerond. Zo kun je veel concreter sessies stopzetten bij succes ('het paard heeft een voorvoet op de klep') en weet je ook wanneer een paard klaar is voor de volgende stap.
Maak de sessies niet te lang. Je hoeft geen uur te trainen om vooruitgang te boeken, integendeel. In dit onderzoek duurden de sessies maar maximaal 18 minuten en zelfs nog korter als de paarden eerder succesvol reageerden op de vraag van de trainer.
Blijf zelf rustig en duidelijk. Je zag in dit onderzoek dat de paarden meer stress hadden bij hun eigenaren dan bij de trainer. Blijf rustig en geef duidelijke signalen naar het paard. Reageer ook consequent en snel als het paard doet wat je van hem vraagt (door het direct weghalen van de druk of door het geven van de beloning). Zo voorkom je verwarring en stress bij het paard.
Heb je vragen over dit blog, het onderzoek of wat je ermee kunt doen in jouw situatie? We helpen je graag! Stuur dan een berichtje naar info@equifacts.nl.
Bron: Hendriksen, Elmgreen and Ladewig (2011) Trailer-loading of horses: Is there a difference between positive and negative reinforcement concerning effectiveness and stress-related signs?, Journal of Veterinary Behavior (2011) 6, 261-266
Wil je meer weten over hoe je stress kunt herkennen, onder andere met behulp van de stressschaal van Tamsin Young? Neem dan een kijkje bij het kennisdossier 'Mentale stress' of bekijk het webinar 'Wetenschappelijk inzicht in welzijn'
Vond je dit blog interessant? Deel het dan gerust, daarmee help je ons om nog meer paardenmensen te bereiken!