Wanneer muziek en paarden in dezelfde zin worden genoemd denk je waarschijnlijk in eerste instantie aan een kür op muziek of de harde vrolijke muziek tijdens paardenshows en evenementen. Maar wist je dat muziek net als bij mensen ook verschillende emoties bij paarden kan opwekken?
Zo laat onderzoek zien dat onrustige, snelle, harde muziek met veel hoge tonen kan leiden tot onrust en spanning bij dieren. Denk hierbij zelf maar eens aan hoe jouw lichaam reageert op hard rock, heavy metal of de snerpende klanken van een elektrische gitaar. Je hartslag gaat omhoog en je lichaam gaat AAN! Voor sommige mensen geeft dit een geweldig gevoel van “being alive and kicking!”, terwijl anderen zich juist overmand voelen door deze vloedgolf van spanning en overprikkeling.
De meeste dieren behoren tot de laatste categorie en ervaren dan ook aardig wat stress bij het horen van deze muziek.
De warme, rustige, zachte harmonische klanken van onder andere klassieke muziek leiden juist tot meer rust en ontspanning. En dat niet alleen, het lijkt zelfs een positief effect te hebben op de sportprestaties van racepaarden!
Tijdens het lezen van deze onderzoeken over het effect van muziek voor onze nieuwe lesmodule voor Equifacts werden we steeds enthousiaster. Het is gemakkelijk, goedkoop en multifunctioneel inzetbaar. Zou het echt zo simpel zijn? Je speelt wat klassieke muziek af in het bijzijn van je paard, als een soort mentale wellness sessie, en na verloop van tijd krijg je een meer ontspannen en gelukkiger paard?
De proef op de som
We besloten de proef op de som te nemen en bestelden een kleine oplaadbare en draagbare geluidsbox met muziek, speciaal ontwikkeld voor paarden door de onderzoeker en geluid-gedragstherapeut Janet Marlow. Volgens de wetenschappelijke literatuur hadden we ook klassieke muziek van onder andere Bach kunnen afspelen. De muziek van Janet Marlow had echter meerdere malen positief effect in onderzoeken bij paarden en we waren stiekem eigenlijk ook gewoon nieuwsgierig naar hoe muziek gecomponeerd voor paarden zou klinken. Daarom kozen we voor haar muziek.
Ons uitverkoren slachtoffer was Bulletproof (what’s in a name?). Als stresskip van onze kudde leek hij ons het ideale proefkonijn. Bull is in eerste instantie sceptisch over alles in het leven en dit gaat dan ook gepaard met een chronische zeer ongezonde dosis stress. Er zijn maar weinig zaken die hem echt ontspanning geven. Omdat hij ook heerlijk reactief is, is niet alleen zijn lichaamstaal heel duidelijk af te lezen, maar ook zijn gezichtsuitdrukkingen. Zo kunnen wij duidelijk zien wat de muziek met hem doet.
We parkeerden Bull op een rustig moment aan 2 kettingen op de poetsplaats, plaatsten de geluidsbox op de naastgelegen boxwand en drukten op play..
De eerste effecten
Met volle verwachting keken we naar Bullet die zich bijzonder ongemakkelijk leek te voelen. Niet alleen moest hij wennen aan de nieuwe geluiden die zijn kant op kwamen, maar ook stonden we met de camera pontificaal tegenover hem. We hielden hem nauwlettend in de gaten wat de situatie er niet beter op leek te maken. Normaal gesproken heeft hij geen enkel probleem met de poetsplaats maar kennelijk moet er dan wel daadwerkelijk gepoetst of iets gedaan worden. We besloten de situatie aan te kijken en de muziek een kans te geven. Als we hem immers zouden gaan poetsen of geruststellen zouden we achteraf niet weten wat nu het effect van de muziek of van ons was.
Na een minuut of 10 kwam er meer rust in. Hij stopte met draaien en achterom kijken, ging op rust staan en begon langzaamaan te kauwen, likken en gapen. Hij zuchtte een paar keer diep door en de ogen gingen geleidelijk van standje alert naar slaperig.
In het begin zag je duidelijk dat hij niet echt aan de ontspanning kon toegeven. Steeds wanneer hij enkele seconden was ingedoezeld kwam het hoofd plotseling weer omhoog en zat hij als een gespannen konijntje om zich heen te kijken, waarna hij zich weer langzaam overgaf aan de muziek.
Na in totaal zo’n 25 minuten muziek afgespeeld te hebben was Bullet compleet zen. Hij stond achter op rust, zijn hoofd/hals houding was lang en laag, zijn ogen waren dichtgevallen en je zag enkel nog kleine ontspannen trillingen in de neus en lippen. Zo nu en dan ging een lichte zenuwtrekking door de hoofd/hals verbinding waardoor het hoofd een minimale voor-achter of links-rechts beweging maakte.
In totaal hebben we zo een uur gestaan waarna we ons omdraaiden en zagen dat niet alleen Bullet maar ook alle andere paarden, die intussen de aangrenzende schuilstal waren ingelopen, diep tevreden aan het soezen waren. Hieronder kan je een samenvatting van de hele sessie bekijken. In de video benoemen we ook tekenen van stress en van ontspanning.
Muziek zorgt voor ontspanning
Ondanks dat het wat langer duurde voordat Bull zich overgaf aan de muziek en hij aan het begin wat meer spanning ervaarde dan we hadden verwacht, was het geweldig om hem uiteindelijk een half uur lang zo intens te zien genieten. Deze mate van ontspanning is voor hem absoluut bijzonder. Ook de reactie van de andere paarden in onze kudde bevestigde voor ons dat niet alleen het lange stilstaan maar ook daadwerkelijk de muziek zelf bijdroeg aan de mate van ontspanning.
Over de weken heen hebben we nog regelmatig op deze manier muziek voor Bullet afgespeeld en begon hij zich steeds eerder te ontspannen. We vermoeden dat hij over de sessies heen niet alleen ontspande door de muziek, maar dat hij het afspelen ook ging associëren met de ontspanning die hij ervaarde tijdens de voorgaande sessies.
Van wetenschap naar de praktijk
Dus al met al was het een zeer geslaagd experiment en we raden dan ook iedereen aan om zelf aan de slag te gaan en een muzikaal wellness momentje voor jouw paard te creëren.
Je kunt dit doen met de speciaal voor paarden ontwikkelde muziek, maar je kunt ook gerust kiezen voor klassieke muziek. Zet bijvoorbeeld eens ClassicFM op in de stal, in plaats van 3FM.
Alvast een paar tips:
Zet de muziek niet te hard. Paarden hebben gevoeliger oren dan wij, dus ze kunnen minder goed tegen harde muziek. Probeer eens verschillende volumes uit en kijk hoe je paard erop reageert.
Zorg voor rust. Paarden hebben ook rustmomenten nodig. Zorg dat ze weg kunnen van de muziek of zet de muziek ook regelmatig een paar uur uit.
Komt er een spannend moment aan, zoals een trailerrit of een bezoek van de smid? Laat je paard in de weken daarvoor dan dagelijks een paar uur naar muziek luisteren. Dit bereidt het paard voor op het spannende moment en zorgt ervoor dat de stress tijdens het enge moment sneller afvloeit.
Meer weten?
Dit was een voorbeeld van een van de manieren waarop je muziek in kan zetten om het welzijn van jouw paard te verbeteren. Maar er zijn nog veel meer manieren!
We hebben alle informatie over het effect van muziek op paarden en hoe je dit kunt inzetten voor je verzameld. Je vindt dit in het kennisdossier ‘het positieve effect van muziek’. We beantwoorden hier vragen als:
Wanneer laat je je paard naar muziek luisteren?
Welk type muziek kun je dan het beste kiezen?
En hoe lang moet je het afspelen?
We geven je de theoretische informatie en je krijgt veel praktische tips om direct zelf aan de slag te gaan met muziek op stal. Bij aanschaf van het kennisdossier ontvang je ook een code waarmee je met korting de muziek- en geluidsbox van J. Marlow kunt aanschaffen!